Wat professionals die werken met complexe scheidingen kunnen leren van de aanpak van femicide

De maatschappelijke schok na een femicide – de moord op een vrouw door een (ex-)partner – is groot. En terecht. Het is de gruwelijke uitkomst van een patroon dat vaak al jaren eerder begint: intieme terreur. Controle, vernedering, isolatie en het langzaam afbreken van de eigenheid van het slachtoffer.

Maar wie alleen kijkt naar het fatale einde, mist cruciale kansen om eerder in te grijpen. Juist door beter te begrijpen wat er aan femicide voorafgaat, kunnen we eerder en effectiever handelen – vooral in de context van complexe scheidingen.

🔍 Intieme terreur: het vaak onzichtbare patroon

Bij veel femicidezaken blijkt achteraf sprake te zijn van een langdurige dynamiek van dwingende controle. Niet elke scheiding is ‘complex’, maar als intieme terreur meespeelt, wordt het dat vrijwel altijd.

Wat dit patroon zo verraderlijk maakt? Het is zelden puur fysiek geweld. Veel vaker gaat het om psychologische, economische en sociale controle: wie je mag zien, waar je je geld aan uitgeeft, wat je draagt, hoe je je tijd besteedt.

🎭 Controle stopt niet bij de scheiding

Een scheiding markeert zelden het einde van het patroon. Vaak probeert de pleger eerst goedschiks het oude patroon te herstellen: met brieven, bloemen, beloftes of 'toevallige' boodschappen. Als dat niet werkt, volgen vaker kwaadaardige tactieken: intimidatie, stalking, dreiging, en manipulatie – ook via de kinderen.

Wat eruitziet als strijd over communicatie of omgang, kan in werkelijkheid een gevecht zijn om vrijheid en veiligheid.

🚩 Rode vlaggen: herken ze, neem ze serieus

De aanpak van femicide heeft ons belangrijke inzichten gegeven over rode vlaggen die vaak al lang zichtbaar zijn vóór het fatale moment. Diezelfde signalen zijn ook cruciaal bij complexe scheidingen:

• Intense angst bij het slachtoffer, ook zonder zichtbaar geweld

• Eerdere ervaringen met fysiek of seksueel geweld

• Niet-fatale verwurging (sterke voorspeller van femicide)

• Obsessieve pogingen tot contact, ondanks duidelijke grenzen

Niet elk conflict is een strijd tussen twee gelijken. Soms is het een poging tot ontsnapping uit een jarenlang patroon van overheersing.

🧩 Van conflicthantering naar patronen herkennen

Professionals die werken met gezinnen in (v)echtscheiding hebben de sleutel in handen om vroegtijdig signalen te herkennen. Dat vraagt om inzicht, samenwerking – en de moed om onder de oppervlakte te kijken.

De MASIC (Mediators’ Assessment of Safety Issues and Concerns) is een krachtig, wetenschappelijk onderbouwd instrument dat speciaal is ontwikkeld om bij complexe scheidingen te screenen op geweld. Het helpt om voorbij de oppervlakte te kijken – zonder inzicht in de feiten ontstaat verwarring: wie zich wel verbindt aan de realiteit lijkt “moeilijk” of “onverzoenlijk”, terwijl het echte probleem is dat de ander feiten ontkent, bagatelliseert of verdraait.

🤗

Ouders moeten de professional kunnen geloven als iemand die de feiten serieus neemt en durft te benoemen. Zo kan je als professional een verbindende schakel worden tussen tussen twee ouders met een gezamenlijke focus op de feiten. Daarbinnen is ruimte voor ieders waarheid en beleving. Daarbinnen is ruimte voor groei en verandering.